Erasmus
Desiderius Roterodamus veya Erasmus, Hollandalı hümanist. 1469’da Rotterdam’da doğdu, 1536’da Basel’de (İsviçre) öldü. İlerici fikirlerin büyük tepkilerle karşılaştığı bir yüzyılda özgür düşünceyi savunmuş bir yazar.
ÇocuMuğu sefalet içinde geçen Erasmus, cesareti ve Ostûn zekâsı sayesinde çağının imkân verdiği kadar mükemmel bir öğrenim gördü. Otuz yaşındayken yunanca öğrenmek amacıyla koleje girmekten bile çekinmemişti. Eserlerini lâtlnce yazan Erasmus, Eski Yunan ve Lâtin bilgeliğine ve hıristiyanlık bilgilerine değer veriyor, ama protestan ve katollklerin aşırı derecedeki taassubunu da çok yersiz buluyordu, insanların temelden iyi olduklarına inanıyor ve bu yüzden barışın hüküm sürdüğü bir toplumun yaratılabileceğini hayal ediyordu. Modern düşüncenin ve liberalizmin öncüsü olan bu büyük hümanist, Deliliğe övgü adlı bir eser yazmış ve bu eserde, deliliği, başı çıngıraklarla süslü bir kadın olarak canlandırmıştı. Oysa bu delilikte ne büyük bir bilgelik gizliydi.
Aziz Petrus
Hz. İsa’nın «Petrus» adım verdiği, Yunus’un oğlu Simim. Hz. İsa’nın havarisi ve hıristiyanlık uğrunda can veren aziz. Beytsayd’da (Filistin) doğdu, 64’te Roma’da öldü. Hz. İsa’nın hıristiyanlığı yaymakla görevlendirdiği on iki havariden biri. Balıkçı Sfmun, katolfk kilisenin İlk «papa» sı kabul edilir. Isa, hıristiyanlık dinini sağlam temellere oturtmakta oynadığı önemli rolü belirtmek için ona taş anlamına gelen Petrus ismini vermişti. Havarilerin birincisi olan Petrus karşılaştığı birçok tehlikeye rağmen hıristiyanlığı yaymak için çok yer gezdi. Baskılar artınca Kudüs’ü ter-ketti, Antakya’ya, sonra Roma’ya gitti ve orada bir süre yerleşti. Roma’da çıkan büyük yangından sorumlu tutularak yakalandı ve imparator Neron tarafından çarmıha gerilmek suretiyle ölüme mahkûm edildi. Aziz Petrus bu işkenceyle ölürken başı ıın dik durmasını istemiyordu. Zira ona göre havari, Isa Peygamber gibi ölmemeli di. Bunu da başardı. Mezarı, yapılan kazılar sonucu, ancak 1950 yılında, Roma’daki ünlü San Pletro kilisesinin temelleri altında bulunmuştur.
Ignacio de Loyola
Sonradan rahip ve aziz olan İspanyol soylusu, 1491’e doğru Azpeitia’da (İspanya) doğdu, 1556’d.a Roma’da öldü. İsa Cemiyeti de denilen Cizvit tarikatım kurdu. Hayatı ve kişiliği birçok sanatçının eserine konu olmuştur.
Askerlik mesleğine giren Ignacio de Loyola, 1521 yılındaki Pempelune kuşatmasında yaralandı ve ondan sonra kendini dine verdi. Öğrenimini tamamlamaya Paris’e gelen Ignacio, Protestanların ortaya koyduğu görüşlere karşı çıkarak dünyada İlâhi İktidarı elinde tutan tanrının temsilcilerine itaat etmenin doğru olduğu fikrini ileri sürdü ve buna altı arkadaşını ikna etti. 15 Ağustos 1534 tarihinde, Montmartre manastırının, mezarlık olan mahzeninde, yedi arkadaş Tanrı’ya ve Kilise’ye bağlı kalacaklarına yemin ettiler. 1537 yılında papaz rütbesi aldılar ve daha sonra Isa Cemiyeti denilen Cizvit tarikatını kurdular. Cemiyet hızla gelişti ve Ignacio de Loyola. 1622’de aziz ilân edildi. Hıristiyan âleminde hiçbir tarikat, Cizvitlik kadar tartışma konusu olmamıştır.
